بیماری شقاق مقعدی
شقاق یا فیشر مقعدی پارگی کوچک در بافت (مخاط) مرطوب و نازک است که مقعد را می پوشاند. فیشر مقعدی بر اثر فشار به روده هنگام دفع ایجاد می شود و معمولا با درد و خونریزی همراه است. انقباض عضله ناشی از فشار به روده هنگام دفع لبه های فیشر را بیشتر جدا می کند.
ترک در پوست درد شدید و خونریزی به رنگ قرمز روشن در حین و بعد از تخلیه روده است اگرچه درد و خونریزی می تواند علائم هموروئید یا بواسیر باشد. با گذشت زمان، فیشر می تواند آنقدر عمیق شود که بافت عضلانی زیرین را نمایان کند.
بیمار اغلب اسپاسم عضله انتهای مقعد به نام اسفنکتر داخلی مقعد را تجربه می کند و خونرسانی به این ناحیه کاهش می یابد. گاهی اوقات فیشر با هموروئید اشتباه می شود. رگهای خونی ملتهب در مقعد یا بیرون آن موجب انحراف تشخیص می شود.
هموروئید و فیشر از فشار به روده هنگام دفع ایجاد می شوند شقاق مقعدی در نوزادان و خردسال بسیار رایج است چون یبوست مشکل رایج در این گروه سنی است اما می تواند در همه رده های سنی ایجاد شود.
اغلب فیشرهای مقعدی با درمانهای ساده از جمله خوردن فیبر بیشتر یا نشستن روی صندلی درمان می شوند. بیماران مبتلا به فیشر مقعدی ممکن است دارو یا گاهی اوقات جراحی نیاز داشته باشند. در موارد نادر، شقاق مقعدی ممکن است به دلیل سرطان مقعد، اچ آی وی، سل، سیفلیس و هرپس بروز کند.
جراحت یا آسیب می تواند موجب کشیدگی کانال مقعدی و پارگی پوشش مقعدی شود. این پارگی ها که فیشر مقعدی شناخته شده است معمولا از دفع مدفوع سخت یا بزرگ ایجاد می شوند.
هدف از درمان تسکین درد و ناراحتی و درمان پوشش پاره شده است. فیشر مقعدی مزمن بیش از شش هفته طول نمی کشد. بیماری شقاق مقعدی معمولاجدینیستومیتواند در زنان و مردان اتفاق بیفتد. شقاق مقعدی موجب سرطان نمی شود اما می تواند بسیار ناراحت کننده باشند. در مواردی که بیماری فیشر بیش از هشت هفته ادامه یابد، تبدیل به بیماری مزمن می شود.
درمانهای خاص از جمله نرم کننده های دفع و حرکت دودی روده هنگام تخلیه و مسکنهای معمولی که می تواند روند التیام را بهبود بخشد و به تسکین ناراحتی کمک کند. اگر شقاق مقعدی به این درمانها پاسخ ندهد، ممکن است جراحی نیاز باشد یا پزشک معالج ممکن است به دنبال اختلالات زمینه ای باشد که منجر به شقاق مقعدی می شود.
گاهی اوقات تورم، خارش و جوش پوست از علائم این بیماری می باشد. ناحیه مقعد ممکن است منقبض شود و درد و جداشدن پوست ناحیه مقعدی را ایجاد کند.
علائم شقاق مقعدی
علائم شقاق مقعدی ممکن است یک یا چند مورد از علائم زیر باشد:
- پارگی قابل رویت در پوست اطراف مقعد
- وجود توده کنار پارگی
- درد تند در ناحیه مقعد هنگام تخلیه روده
- مشاهده رگه های خون د رکاسه توالت یا دستمال توالت بعد از تمیز کردن مقعد
- سوزش یا خارش در مقعد
دلایل ابتلا به شقاق مقعدی
فیشر مقعدی در نوزادان رایج تر است اما می تواند در هرسنی اتفاق بیفتد. در بزرگسالان فیشر می تواند با دفع مدفوع سفت یا بزرگ یا اسهال طولانی مدت اتقاف بیفتد. فاکتورهای دیگر این موارد را شامل می شود:
- یبوست مزمن
- فشار زیاد در عضلات اسفتکتر که مقعد را کنترل می کند
- فشار هنگام زایمان (زایمان می تواند موجب جراحت در کانال مقعد شود)
- بیماری ملتحمه روده مانند بیماری کرون
- کاهش جریان خون در ناحیه آنورکتال یا راست روده
- عضلات اسفنکتر بیش ازحدتنگ یا منقبض
- کمبود آب بدن
- عدم فیبر در رژیم غذایی
بیماری کرون یا سایر بیماری های روده ای
بیماری کرون موجب التهاب روده می شود که می تواند احتمال ایجاد فیشر را افزایش دهد. فیشر مقعدی ممکن است براثر معاینه مقعدی،آمیزش مقعدی یا شی خارجی ایجاد شود. فیشر ممکن است براثر بیماری کرون باشد.
ناحیه مبتلا به فیشر کلیدابتلا به این بیماری را نشان می دهد. شقاقی که در یک طرف دهانه مقعد ایجاد می شود تا پشت و جلوی دهانه احتمالا علامت نارسایی دیگر ازجمله بیماری کرون است. فیشر می تواند از معاینه راست روده، آمیزش مقعدی یا شی خارجی ایجاد شود. بسیاری از کارشناسان معتقدند که تنش زیاد بر دو پوشش عضلانی (اسفنکتر) که آنال را کنترل می کند می تواند باعث فیشر شود.
انواع شقاق مقعدی
فیشر مقعدی حاد که در مدت شش هفته بهبود می یابد. این نوع بیماری متداولترین نوع شقاق مقعدی است که در راستای لبه های شفاف ظاهر می شود. فیشر مقعدی مزمن بیشتر از شش هفته ادامه می یابد. زمان بهبودی این بیماری متفاوت است. بدون درمان ممکن است این بیماری سالها وجود داشته باشد.
شقاق مقعدی مزمن معمولا عمیقتر از نوع حاد آن است و اغلب با برآمدگی خارجی پوست مرتبط است. شقاق مزمن قابل درمان است اما برگشت و عود بیماری متداول است.
فیشر مقعدی را می توان به دو طبقه تقسیم کرد:
- اولیه: به دلیل آسیب موضعی مانند یبوست یا زایمان طبیعی ایجاد می شود
- ثانویه:به دلیل اختلالات زمینه ایمانند کولیت زخمی، بیماری کرون یاکلامیدیا (بیماری مقاربتی)
تشخیص بیماری شقاق مقعدی
سوابق پزشکی و توضیح علائم ومعاینه مقعد به تشخیص بیماری کمک می کند.پزشک معالج با قراردادن آنوسکوپ در راست روده بافت معقدی و پارگی را معاینه می کند. آنوسکوپ به پزشک کمک می کند تا دلایل دیگر درد و خونریزی ازجمله هموروئید رامشخص کند.
پزشک ناحیه تحتانی روده را معاینه میکند و باکمک بیوپسی بافت روده برای معاینه برداشته میشود. کلونوسکوپی برای معاینه کلون یا روده بزرگ استفاده می شود. معاینه مقعدی دیجیتالی روش دیگر تشخیص است که درآن پزشک با انگشتان خود کانال مقعد را معاینه می کند.
اسکن ام آر آی یا سی تی اسکن تجویز می شود اگر فیشر درمعاینه اولیه قابل رویت نباشد. تشخیص قطعی نیست. خونریزی قرمز روشن مشهود در فردی با احتمال زیاد کولون یا سرطان روده است. آزمایش خون پنهان در مدفوع خون مخفی در مدفوع را مشخص می کند.
چه کسانی در خطر ابتلا به بیماری شقاق مقعدی هستند؟
این بیماری دردوران نوزادی متداول است. افراد مسن تر نیز به دلیل کاهش جریان خون مقعد درشرف ابتلا به شقاق مقعدی هستند. در حین زایمان و بعد از آن، زنان در معرض ابتلا به شقاق مقعدی به دلیل ایجاد فشار به مقعد هنگام زایمان قرار می گیرند.
احتمال شقاق مقعدی در افراد مبتلا به بیماری ملتحمه روده بیشتر است. التهاب پوشش روده بافت اطراف مقعد را بیشتردرمعرض پارگی قرارمی دهد. افرادی با یبوستهای مکررنیز بیشترین احتمال ابتلا به فیشر مقعد را دارند. فشار هنگام دفع و تخلیه مدفوع سخت و بزرگ متداولترین دلایل ابتلا به شقاق مقعدی می باشد. افرادی با رژیم غذایی حاوی فیبرکم، اسهال به دفعات، جراحی کاهش وزن اگر منجر به اسهال مکرر دارند،جراحتهای کوچک مانند دوچرخه سواری در کوهستان زمینه ابتلا به این بیماری را دارند.
اکثر شقاق های مقعدی با درمان غیر جراحی یا به خودی خود بهبود می یابند. درمان غیر جراحی موارد است که دراینجا ذکرشده است.
مدیریت فیشر مقعدی
اگر فیشر مقعدی دارید، این اقدامات را انجام دهید، داروهای تجویز شده را استفاده کنید، غذاهای تند نخورید. غذای تند علائم شقاق مقعدی را بدتر می کند
جراحی درمانی
جراحی شامل برش دقیق و کنترل شده در بخشی از عضله اسفنکتر داخلی مقعدی است برای قطع اسپاسم و التیام فیشر امکان التیام یافتن همچنین برداشتن هرگونه بافت مبتلای اطراف فیشر. جراحی سرپایی انجام می شود. برش این عضله به ندرت در توانایی کنترل حرکات روده مداخله دارد.
چگونه یبوست درمان می شود؟
چند مرحله برای جلوگیری از یبوست وجود دارد تا علائم شقاق را برطرف کنید
مایعات، سبزیجات، نخود و غلات سبوس دار در رژیم روزانه کمک می کند. غذاهای حاوی فیبر بالا، نوشیدن زیادمایعات، ورزش روزانه، مکملهای فیبری می تواند به درمان یبوست سودمند باشد.
درمان شقاق مقعدی
فیشر مقعدی حاد معمولا در شش هفته با درمان مرسوم بهبود می یابد. بعضی شقاقها با درمان یبوست التیام پیدا می کنند. فیشرهای مقعدی که بیش از شش هفته به طول انجامد شقاق مقعدی مزمن هستند.
این نوع شقاق به درمان مرسوم پاسخ نمی دهد است و نیاز به جراح تهاجمیترمیباشد. درمان وسیع در بیشتر فیشرهای مقعدی نیازی نیست. تغییر برنامه غذایی با افزایش فیبر، آب و کمک به تنظیم حرکت روده و کاهش اسهال و یبوست، 20دقیقه در روز حمام داغ، نرم کننده های مدفوع مانند مکمل حاوی فیبر درصورت نیاز، استفاده از داروهای معمولی مانند نیترات یا مسدود کننده ها کلسیم به درمان شقاق کمک می کند.
پماد مسدودکننده کانال کلسیم می تواند عضلات اسفنکتر را شل کند و به شقاق مقعدی اجازه می دهد تا التیام یابد. جراحی مانند اسفتکتروکتومی داخلینیز درصورت لزوم انجام می شود. درحین جراحی فشار داخل مقعدآزاد می شود. خون بیشتری در ناحیه جریان خواهد داشت، بافتها را درمانو محافظت میکند.
در این نوع جراحی، یک برش کوچک در اسفنکتر مقعدی زده میشود تا عضله شل شود. شل شدن عضله بهبودی شقاق مقعدی را فراهم می کند. فیشر با روند بهبودی ضعیف یا آنهایی که در موقعیتی بجز قسمت فوقانی و میانی مقعد قرارگرفته اند می توانند دلایل زمینه ای را نشان دهد. افزایش مایعات غیر الکلی و کافئین در طول روز به درمان این بیماری کمک می کند.
از ملین های بدون نسخه استفاده کنید. درحمام نشسته، ناحیه مقعد درآب گرم چند با در روز به مدت 15 دقیقه به دفع کمک می کند. جریان خون به مقعد و سست کرد عضله اسفنکتر را بهتر می کند. بعضی داروها جریان خون به کانان مقعد را افزایش می دهند وبه دوره درمان کمک می کند.
گزینه نهایی تزریق بوتاکس به اسفنکتر است. بوتاکس موقتا عضله را منجمد می کندتا فشار به فیشر را کاهش دهد. فیشر ها اغلب برمی گردند. مشکلات پزشکی مانند بیماری التهاب روده (بیماری کرون)، عفونت یا تومور مقعدی می تواند موجب علائمی مشابه شقاق مقعدی شود
چگونه از ایجاد شقاق مقعدی جلوگیری کرد؟
نمی توان برای همیشه مانع ایجاد شقاق مقعدی شد.اما می توان احتمال ابتلا به این بیماری را با اقدامات پیشگیرانه کاهش داد:
- ناحیه مقعد را خشک نگه دارید.
- به آرامی با صابون ملایم و آب گرم ناحیه مقعد را تمیز کنید.
- مایعات زیاد نوشیدن،
- غذاها و مکملهای فیبردار ازجمله میوه، سبزیجات، حبوبات و غلات سبوس دار
- ورزش منظم برای جلوگیری از یبوست
- درمان اسهال
- تعویض منظم پوشک نوزاد و کودک
- اجتناب از وارد کردن فشار به حرکات روده هنگام دفع
اگر فیشر یا شقاق مقعدی بهبود پیدا نکند، چکار باید کرد؟
بیشتر فیشرهای مقعدی حاد بین 4 تا هفته درصورت برطرف شدن یبوست برطرف می شوند. فیشری که به درمان یا فیشر مزمن (بیش از دو ماه) پاسخ ندهد، ممکن است جراحی درمانی توصیه شود. شرایطیکه با شقاق مقعدی مرتبط است جراحی ها، بیماری ملتحمه روده، سرطانها موضعی و بیماریهایی که ازطریق مقاربت جنسی منتقل می شوند را شامل می شود.
برخی شرایط که ممکن است مستقیما منجربه شقاق مقعدی شود مواردی هستند که در این ناحیه آسیب وارد میکند مانند زایمان طبیعی و آمیزش مقعدی یا مدفوع سخت.
