درباره بیماری ام اس
بیماری ام اس چندگانه بیماری مزمن التهابی طولانی مدت است که بر سیستم عصب مرکزی (مغز، ستون فقرات و عصب بینایی چشم) تاثیر می گذارد. ام اس زمانی اتفاق می افتدکه سیستم ایمنی فیبرهای عصبی و غلاف مایلین (ماده چرب که فیبرهای عصبی سالم را می پوشاند و ایزوله می کند) در مغز و ستون فقرات حمله را تخریب می کند و موجب التهاب می شود.
تخریب مایلین بافت اسکار به نام اسکروز را شکل می دهد. سلول سفید که با عفونت مقابله میکند وارد سیستم عصبی میشود و ایجاد جراحت می کند که پروسه سلول عصبی و میلین را تخریب می کند، پیامهای الکتریکی مغز را مختل می کند. اختلال یعنی مغز نمیتواند سیگنال را به درستی در بدن ارسال کند.
ام اس میتواند موجب مشکلات بینایی، توازن، کنترل عضله و سایر عملکردهای پایه بدن شود. این بیماری غیرقابل پیش بینی است و درهر بیمار متفاوت است. بعضی افراد نشانه های ملایم دارند درحالی که افراد دیگر ممکن است توانایی نوشتن، صحبت کردن و راه رفتن را ازدست بدهند. امید به زندگی در بیماری MS تا حدی کاهش می یابد.
علائم بیماری ام اس چیست ؟
- خستگی
- بی حسی
- سوزن سوزن شدن
- راه رفتن لرزان
- ضعف یا اسپاسم عضله
- تاری دید یا دوبینی یا ازدست دادن بینایی
- مشکلات جنسی
- مثانه ضعیف یا کنترل روده
- درد
- افسردگی
- مشکلات تمرکز یا به یادآوری
- سرگیجه
- لرزش
علائم اولیه اغلب بین 20 سالگی و 40 سالگی اتفاق می افتد. این علائم روزها یا هفته ها بیمار را درگیرمی کند و سپس جزیی یا کامل محو می شوند. بیماران ممکن است هفته ها، ماه ها یا سالها (بهبود گفته می شود) بدون علائم باشند. علائم بیماری MS در اغلب بیماران افزایش می یابد و به تدریج با گذشت زمان بدتر میشود.
علائم ثانویه ام اس می تواند موارد زیر باشد:
- خستگی فیزیکی یا ذهتی که با علائم اولیه درحین حمله همراه شود
- تغییر مزاج مانند افسردگی یا دشواری بیان یا کنترل احساس
- اختلال عملکرد شناختی – مشکل تمرکز، چند تکلیفی، فکر کردن، یادگیری، مشکل حافظه یا قضاوت
- ضعف عضله، سوزن سوزن شدن واسپاسم یا گرفتگی عضله تا حدی شدید است که بر راه رفتن یا ایستادن تاثیر می گذارد. در بعضی موارد، فلج جزیی یا کامل و استفاده از ویلچر معمول است.
ام اس پیش رونده اولیه
حدود10 تا 15 درصدبیماران وخیم شدن تدریجی از شروع بیماری دارند.که بعنوان ام اس پیشرونده اولیه نامبرده می شود. اگر عود بعد ازدوره پیشرونده اولیه اتفاق بیفتد، الگو بعنوان ام اس پیشرونده عود شناخته میشود.
ام اس پیشرونده ثانویه
وضعیت عود و بهبود به نقطه ای تغییرکند که هیچ عود و بهبودی وجود ندارد، دوره بیماری به ام اس پیشرونده تانویه تبدیل می کند. در ام اس پیشرونده ثانویه، علائم انباشته میشود و بدون هیچ بهبودی بدتر میشود.
ام اس خوش خیم
ام اس خوش خیم بخشی از طبق بندی بین المللی نیست. زمانی استفاده می شود که بیمار چندین سال بدون ناتوانی مشهودی ام اس دارند. ام اس خوش خیم دوره ملایم است که فرد بعد از گذشت 15 سال بیماری ملایم دارد. این مورد در 5 تا 10 درصد بیماران اتفاق می افتد.
علت بیماری ام اس چیست ؟
پزشکان با اطمینان نمی دانند که علت بروز ام اس چیست اما بنظر می رسد موارد زیادی وجود دارد که موجب این بیماری التهابی میشود. سلولهای ملتهب به لمفوسیت و مونوسیت حمله می کند و از سد خونی مغز در ماده سفید احاطه کننده رگهای خونی عبور می کند و مایلین را تخریب می کند.
افرادی با ژن مشخص بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند.
سیگار میتواند خطر ابتلا به بیماری را افزایش دهد.
ویتامین دی که بدن از نور آفتاب دریافت می کند ممکن است سیستم ایمنی بدن و حفاظت آن در مقابل بیماری ام اس را تقویت کند.
ام اس یک وضعیت خود ایمنی است. وقتی وضعیتی در سیستم ایمنی بدتر می شود، سیستم ایمنی به اشتباه به قسمتهای سالم حمله می کند، در این مورد مغز یا ستون فقرات سیستم عصبی مورد حمله قرار می گیرد.
ژنتیک با بیش از 200 مارکر ژنتیک نقش مهمی در پیشرفت ام اس دارد. ژن های شناسایی شده ممکن است 25% مولفه ژنتیک ام اس را داشته باشد اما هر ژن در حالت ایزوله احتمال ابتلا به ام اس را با خود حمل می کند. پژوهشگران چندین توضیح ممکن درباره حمله سیستم ایمنی به عصب مرکزی مایلین را بررسی می کنند شامل:
مقابله با عامل عفونی (برای مثال ویروس)
تخریب سلولهای مغز چون ناسالم هستند، به اشتباه سلولهای طبیعی مغز را مورد خارجی شناسایی می کنند.
همچنین سد خونی مغزی وجود دارد که مغز و ستون فقرات را از سیستم ایمنی جدا می کند. اگر در این سد شکستی باشد، مغز را در معرض سیستم ایمنی قرارمی دهد.
وقتی این حالت اتفاق بیفتد، سیستم ایمنی ممکن است ساختار مغز را به غلط تفسیر کند برای مثال مایلین بعنوان یک ماده خارجی. تحقیقات نشان می دهد آسیب پذیری ژنتیک با فاکتورهای محیطی موجب بیماری ام اس می شود.
تشخیص بیماری ام اس
تشخیص ام اس دشوار است چون علائم آن میتواند مشابه بسیاری از نارسایی های عصبی دیگر باشد. سابقه پزشکی و بررسی علائم کلیدی آسیب عصبی در مغز، ستون فقرات و عصب بینایی می تواند به تشخیص بیماری کمک کند. برای تشخیص ام اس آزمایش مشخصی وجود ندارد.با تعداد کمی آزمایشمی تواند کمک کند.
این آزمایشات می تواند موارد زیر باشد:
- معاینه چشم
- آزمایش خون در حذف بیماریهایی با علائم مشابه مانند بیماری لایم و ایدز
- بررسی توازن، هماهنگی، بینایی و عملکردهای دیگر تا مشخص شود آیا اعصاب بدن خوب کار می کند یا نه
- اسکن ام آرآی که تصاویر دقیقی ازساختاربدن را نشان میدهد
- پونکسیون نخاعی: آنالیز مایعی که در مغز و ستون فقرات که مایع نخاعی-مغزی نامیده می شود. بیماران مبتلا به ام اس پروتئین های خاصی در مایع نخاعی – مغزی دارند.
- آزمایشات (بالقوه برانگیخته گفته می شود) که فعالیت الکتریکی مغز را اندازه می گیرد
- توموگرافی انسجام نوری در شناسایی تغییرات رتین استفاده می شود که می تواند اخطار آتروفی یا ضعف مغزباشد.
درمان بیماری ام اس
در حال حاضر درمانی برای بیماری ام اس وجود ندارد. درمان بستگی به علائم و مشکلات خاص بیمار دارد. درمان بستگی به علائم بیماری و سلامت عمومی و شدت علائم دارد. درحال حاضر، درمان به دو گروه تقسیم می شود:
درمان تعدیل بیماری: مستقیما التهاب سیستم عصب مرکزی را هدف می گیرد و کمک می کند وخیم شدن بیماری به آهستگی صورت گیرد.
درمان عود حاد بیماری: استفاده از استروئید و تبادل پلاسما می تواند به بهبودی بیمار سرعت بخشد هنگامی که مورد حمله ام اس قرار می گیرد.
اما تعدادی از درمانها می تواند احساس بیمار را بهبود بخشد و بدن عملکرد خوبی داشته باشد. پزشک می تواند داورهایی تجویز کند که روند بیماری را آهسته کند، علائم را محدود کند، از حملات جلوگیری یا درمان کند، یا به بیمار کمک می کند استرس ناشی از این شرایط را مدیریت کند.
پزشک ممکن است استروئید تجویز کند تا حملات ام اس را کوتاهتر و شدت آن را کمترکند. داروهایی مانند شل کننده های عضله، مسکن ها یا بوتاکس برای آزاد کردن اسپاسم عضله تجویز شود. فیزتو تراپیست می تواند نرمشهایی را به بیمار آموزش دهد که قدرت و توازن را حفظ کند و در مدیریت درد و خستگی به بیمار کمک کند.
از گرمای شدید اجتناب شود. گرما یا رطوبت بالا میتواند موجب شود بسیاری از مبتلایان به اسم وخیم تر شدن علائم را تجربه کنند. پزشکان متعقدند گرما موجب می شود عصبها ( مایلین آن بر اثر ام اس از بین رفته است) کارایی کمتری داشته باشند. وسایل کمکی مانند و اگر می تواند مفید باشد. فعالیتهای توانبخشی به علائم بیماری و شدت آن بستگی دارد
